យុទ្ធសា​ស្ត្រដើ​ម្បីរ​ក្សាErdo​ganឱ្យកាន់អំណា​ចសម្រាប់ទ​​សវត្សរ៍​ទី​៣

 ប្រធានាធិបតីErdoganបានអនុវត្តគោលនយោបាយប្រជានិយមនិងគោលនយោបាយការបរទេសឯករាជ្យដើម្បីឈ្នះការបោះឆ្នោតឡើងវិញ ទោះបីជាវាអាចធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងកាន់តែតានតឹងជាមួយលោកខាងលិចក៏ដោយ។ប្រធានាធិបតីដែលកំពុងកាន់អំណាចលោកRecep Tayyip Erdoganបានប្រាប់ហ្វូងអ្នកគាំទ្រក្នុងទីក្រុងអង់ការ៉ាកាលពីថ្ងៃទី២៨ ឧសភាថា"ជាថ្មីម្តងទៀតតុល្យភាពនៃមហាអំណាចពិភពលោកនឹងត្រូវបានរៀបចំឡើងវិញ។ប្រទេសតួកគីនឹងមានកម្លាំងនិងអំណាចដែលមិនអាចប្រៀបផ្ទឹមបាននៅក្នុងលំដាប់ពិភពលោក" ។ការ​បោះ​ឆ្នោត​ជុំ​ទី​២បន្ទាប់​ពី​បាន​យក​ឈ្នះ​គូ​ប្រជែង​របស់​លោកKemal Kilicdaroglu។

Erdoganបានឈ្នះការបោះឆ្នោតនៅតួកគី ។ រូបថត៖Reuters

លោកErdoganដែលមានអាយុ៦៩ឆ្នាំបានដឹកនាំតួកគីតាំងឆ្នាំ២០០៣ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបន្ទាប់មកជាប្រធានាធិបតី។ ជាមួយនឹងជ័យជម្នះនេះ លោកនឹងកាន់អំណាចយ៉ាងតិច២៥ឆ្នាំជាប់ៗគ្នា។ ក្នុងនាមជាមេដឹកនាំដែលកាន់អំណាចយូរបំផុតរបស់តួកគី លោកបានបង្ហាញពីភាពទាក់ទាញនៃម៉ាកយីហោនយោបាយផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោកចំពោះអ្នកគាំទ្ររាប់លាននាក់។លោក Jim Jeffrey បាននិយាយថា "លោកស្ងប់ស្ងាត់នៅពេលប្រឈមមុខនឹងសម្ពាធ។ លោកដឹងពីអ្វីដែលលោកកំពុងធ្វើ និងបង្ហាញថាលោកនឹងទទួលបន្ទុក។ នោះអំពាវនាវដល់អ្នកបោះឆ្នោតភាគច្រើន។ជាពិសេសប្រជាជនតួកគី" លោកJimJeffreyដែលជាអតីតឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំប្រទេសតួកគីបាននិយាយ។លោកErdoganបានយកឈ្នះគូប្រជែងពីចលនាមូស្លីមនៅអ៊ីស្តង់ប៊ុលដើម្បីក្លាយជាអភិបាលក្រុងក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០។ មានការកោតសរសើរចំពោះការនាំយកសេវាកម្មសំខាន់ៗដូចជាទឹក និងឧស្ម័នដល់ជនក្រីក្រ លោក Erdogan បានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជំរុញឱ្យមានការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសតួកគី ដោយនាំមនុស្សរាប់លាននាក់ចូលទៅក្នុងវណ្ណៈកណ្តាល និងជំរុញមហិច្ឆិតារបស់លោកក្នុងការប្រែក្លាយប្រទេសទៅជាមហាអំណាច។ការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំនេះគឺជាការធ្វើតេស្តនយោបាយដ៏តឹងតែងបំផុតរបស់លោក Erdogan បន្ទាប់ពីកាន់អំណាចអស់ពីរទសវត្សរ៍។ដោយ​បន្ត​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​គ្រប់​ការចំណាយលោក Erdogan បាន​ដាក់​សម្ពាធ​ដល់​ធនាគារកណ្តាល​ឱ្យ​កាត់បន្ថយ​អត្រា​ការប្រាក់​ទោះបីជា​អតិផរណា​ខ្ពស់​ក៏ដោយ។គោលនយោបាយនោះបានធ្វើឱ្យប្រាក់liraតួកគីបាត់បង់ជិត ៨០%នៃតម្លៃរបស់វាធៀបនឹងប្រាក់ដុល្លារក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ខណៈដែលតម្លៃនៃការរស់នៅបានហក់ឡើងយ៉ាងខ្លាំងសូម្បីតែអ្នកតស៊ូមតិមានអារម្មណ៍ថាមិនមានសុវត្ថិភាព។ការរញ្ជួយដីនៅខែកុម្ភៈដែលបានសម្លាប់មនុស្សជាង៥៦,០០០នាក់នៅតួកគីនិងស៊ីរីក៏បានធ្វើឱ្យមានការសង្ស័យអំពីតំណែងប្រធានាធិបតីរបស់លោក Erdogan ។ នៅក្រោមលោករដ្ឋាភិបាលតួកគីបានអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកម៉ៅការសាងសង់គម្រោងដ៏ធំដែលមិនស្របតាមស្តង់ដារដោយមើលឃើញថាវាជាក្បាលម៉ាស៊ីននៃការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច។អគារ​ជាច្រើន​នៃ​អគារ​ទាំងនោះ​បាន​បាក់រលំ​ក្នុង​គ្រោះមហន្តរាយ​ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​ទីក្រុងតួកគីរង​របួស​យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។លោក​បាន​និយាយ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ធ្វើ​ទស្សនកិច្ច​ទៅ​ទីក្រុង Adiyaman ដែល​រង​ការ​រញ្ជួយ​ដី​កាល​ពី​ខែ​កុម្ភៈ​ថា៖«ខ្ញុំ​អធិស្ឋាន​សុំ​ការ​អភ័យទោស»។ប៉ុន្តែនៅពេលចូលបោះឆ្នោតលោកErdoganបានអនុវត្តគោលនយោបាយក្នុងស្រុកសំខាន់ៗដើម្បីទាក់ទាញអ្នកបោះឆ្នោត។លោកបានទាញយកប្រយោជន៍ពីធនធានរបស់រដ្ឋដើម្បីចាប់ផ្តើមសាងសង់អគារថ្មីសម្រាប់ជនរងគ្រោះដោយគ្រោះរញ្ជួយដីក្នុងល្បឿនរន្ទះដោយបង្កើនប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមា និងប្រាក់បំណាច់សម្រាប់មន្ត្រីរាជការ។ជិត​ដល់​ថ្ងៃ​បោះឆ្នោតលោក​សម្រេច​ផ្តល់​ហ្គាស​ជូន​ប្រជាពលរដ្ឋ​ក្នុង​មួយ​ខែ​ដោយ​ឥត​គិត​ថ្លៃ។ ការសម្រេចចិត្តលើការចំណាយដ៏គឃ្លើនទាំងនេះបានធ្វើឱ្យខាតបង់ថវិការបស់ប្រទេស។ប៉ុន្តែក៏បានបន្ធូរបន្ថយបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុដែលកំពុងកើតមានផងដែរ។លោក Rasim Turan ម្ចាស់ហាងនៅក្នុងសង្កាត់ Suleymaniye បាននិយាយថា"ពិតណាស់គ្មាននរណាម្នាក់អាចនិយាយថាសេដ្ឋកិច្ចស្ថិតក្នុងស្ថានភាពល្អនោះទេ។ប៉ុន្តែយើងជឿថាគាត់នឹងជួសជុលវា។ យើងផ្តល់ឱកាសឱ្យគាត់ម្តងទៀត" ។លោក Erdogan ក៏បានស្វែងរកការលើកកម្ពស់ជាតិនិយមនៅក្នុងបេះដូងនៃអ្នកបោះឆ្នោត ដោយបានបញ្ជូន TCG Anadolu ដែលជានាវា amphibious ដំបូងរបស់ប្រទេសតួកគីទៅកាន់ច្រកសមុទ្រBosphorusដែលបង្ហាញពីការរីកចម្រើននៃឧស្សាហកម្មអាវុធនិងកម្លាំងយោធារបស់ប្រទេស។លោក Ramazan Ibis ដែលបានបោះឆ្នោតឱ្យលោក Erdogan បាននិយាយថា "នេះជាលើកទី១ក្នុងរយ:ពេលមួយសតវត្សរ៍ដែលតួកគីអាចធ្វើបាន។ ជោគជ័យនេះបានជះឥទ្ធិពលដល់ការបោះឆ្នោតរបស់ខ្ញុំ" លោក Ramazan Ibis ដែលបានបោះឆ្នោតឱ្យលោក Erdogan ខណៈដែលលោករង់ចាំក្នុងជួរដើម្បីកោតសរសើរនាវាថ្មី។លោក Erdogan ក៏បានបន្តគោលនយោបាយការបរទេសដែលមានទាំងទន់និងតឹងរ៉ឹង ដោយជួយបង្កើនឥទ្ធិពលរបស់ប្រទេសតួកគីនៅក្នុងតំបន់ ចំពេលមានជម្លោះអំណាចកាន់តែខ្លាំងឡើងរវាងរុស្ស៊ីនិងលោកខាងលិច។ក្នុង​រយៈពេល​មួយ​ឆ្នាំ​កន្លង​ទៅ​នេះ លោក​បាន​ពង្រឹង​មុខមាត់​របស់​លោក​ក្នុង​នាម​ជា​មេដឹកនាំ​ពិភពលោក​ដ៏​សំខាន់​ម្នាក់ ដោយ​បម្រើ​ជា​ស្ពាន​សម្រាប់​កិច្ចចរចា​សន្តិភាព​រវាង​រុស្ស៊ីនិង​អ៊ុយក្រែន។ លោក​បាន​យល់ព្រម​លក់​អាវុធ​ឲ្យ​ក្រុង​គៀវ។ប៉ុន្តែ​ក៏​បាន​បង្កើន​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​សេដ្ឋកិច្ច​ជាមួយ​ក្រុង​ម៉ូស្គូ​ផងដែរ។លោក​បាន​បន្ត​រារាំង​ស៊ុយអែត​ពី​ការ​ចូល​ជា​សមាជិក​ណាតូ​ដែល​ជា​មុខ​តំណែង​មួយ​ដែល​ត្រូវ​បាន​គេ​ពេញ​ចិត្ត​ក្នុង​ប្រទេសតួកគី បើ​ទោះ​បី​ជា​មាន​ការ​ប៉ះ​ទង្គិច​និង​ការ​ខ្វែង​គំនិត​ជាមួយ​សម្ព័ន្ធមិត្ត​លោក​ខាង​លិច​ក៏​ដោយ។លោក Murat Sisko អ្នកបច្ចេកទេសអេឡិចត្រូនិកអាយុ២២ ឆ្នាំរបស់ប្រធានាធិបតី Erdogan បាននិយាយថា "យើងបានក្លាយជាប្រទេសដែលមានសម្លេងច្រើនជាងនៅក្នុងពិភពលោក។ លោកបានជួយតួកគីកាត់បន្ថយការពឹងផ្អែកលើបរទេស" ។ការចូលកាន់អំណាចក្នុងទសវត្សរ៍ទី៣របស់លោកប្រធានាធិបតី Erdogan នឹងប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាប្រឈមកាន់តែខ្លាំងឡើង ។នេះបើយោងតាមអ្នកសង្កេតការណ៍។ទុនបម្រុងរូបិយប័ណ្ណបរទេសសុទ្ធរបស់ធនាគារកណ្តាលតួកគី(CBT)បានធ្លាក់ចុះអវិជ្ជមានជាលើកដំបូងចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០២មកនៅ១៥១.៣លានដុល្លារកាលពីថ្ងៃទី១៩ខែឧសភា។សេដ្ឋវិទូនិយាយថាលោកErdoganទំនងជានឹងបន្តប្រើប្រាស់អន្តរាគមន៍របស់CBTនិងអាចជាការចាក់សាច់ប្រាក់ពីប្រទេសរុស្ស៊ីនិងឈូងសមុទ្រ ដើម្បីកុំឱ្យប្រទេសនេះធ្លាក់ចូលទៅក្នុងភាពមិនសមហេតុផល។លោក Ayhan Sefer Ustun អតីតសមាជិកសភាសម្រាប់គណបក្សAKP របស់ប្រធានាធិបតី Erdogan បាននិយាយថា "លោកនឹងស្វែងរកវិធីមួយដើម្បីការពារសេដ្ឋកិច្ចពីការដួលរលំដោយស្វែងរកប្រាក់នៅកន្លែងណាមួយ"។ខណៈពេលដែលទស្សនវិស័យសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសទួរគីមានភាពមិនច្បាស់លាស់ លោកខាងលិចនឹងត្រូវស៊ាំនឹងលោក Erdoganដែលនៅសេសសល់ជាមេដឹកនាំដ៏តឹងតែងនៅលើឆាកអន្តរជាតិយ៉ាងហោចណាស់រយៈពេល៥ឆ្នាំខាងមុខ។តួកគីជាសមាជិកយូរយារមកហើយរបស់អង្គការណាតូ។ប៉ុន្តែលោក Erdogan ទំនងជាបន្តគោលនយោបាយការបរទេសឯករាជ្យបន្ថែមទៀត ដូច្នេះទីក្រុងអង់ការ៉ាលែងពឹងផ្អែកលើទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោននិងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់លោកខាងលិចទៀតហើយ។នៅឆ្នាំ២០១៧តួកគីបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងទិញប្រព័ន្ធមីស៊ីល S-400 ពីប្រទេសរុស្ស៊ីចំពេលទំនាក់ទំនងកាន់តែក្តៅរវាងទីក្រុងអង់ការ៉ា និងទីក្រុងម៉ូស្គូ។អាមេរិកបានព្រមានតួកគីថាសមាជិកណាតូមិនគួរទិញសម្ភារៈយោធាពីរុស្ស៊ីទេ។ប៉ុន្តែទីក្រុងអង់ការ៉ានៅតែឆ្ពោះទៅមុខជាមួយកិច្ចសន្យា។ ជាការឆ្លើយតបសហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ទណ្ឌកម្មលើតួកគី ហើយបានដកវាចេញពីកម្មវិធីយន្តហោះចម្បាំងF-35 របស់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនដែលធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីកាន់តែប្រេះឆា។ជម្លោះ​អ៊ុយក្រែន​ក៏​បង្ហាញ​ថានយោបាយ​ការបរទេស​ឯករាជ្យ​របស់តួកគីបាន​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ការ​បែកបាក់​កាន់តែ​ស៊ីជម្រៅ​រវាង​ទីក្រុង​អង់ការ៉ានិង​លោកខាងលិច។ តួកគីមិនគាំទ្រទណ្ឌកម្មរុស្ស៊ីដែលដាក់ដោយសម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិច ហើយនៅតែទិញប្រេងថោកពីទីក្រុងម៉ូស្គូ។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកជំនាញនិយាយថាប្រធានាធិបតីតួកគីមិនចង់បំបែកទាំងស្រុងជាមួយលោកខាងលិចទេ។ប៉ុន្តែចង់ធ្វើអ្វីៗតាមវិធីរបស់ឡោក។លោក Nicholas Danforthសមាជិកនៃអង្គការHellenicសម្រាប់គោលនយោបាយការបរទេស និងអឺរ៉ុបបាននិយាយថា "ប្រធានាធិបតី Erdogan មើលឃើញថាការបោះឆ្នោតជាឱកាសមួយសម្រាប់លោកខាងលិចក្នុងការបង្កើតទំនាក់ទំនងឡើងវិញតាមលក្ខខណ្ឌរបស់លោក" ។អ្នកជំនាញនិយាយថាលោកErdoganអាចមើលឃើញជ័យជម្នះក្នុងការបោះឆ្នោតនេះជាការបើកដំណើរការដើម្បីបន្តលើកកំពស់ឋានៈអន្តរជាតិរបស់ប្រទេសតួកគី។លោកMerveTahirogluនាយកកម្មវិធីតួកគីនៅគម្រោងប្រជាធិបតេយ្យមជ្ឈិមបូព៌ាក្នុងទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបាននិយាយថា "ចក្ខុវិស័យគោលនយោបាយការបរទេសរបស់លោកគឺធ្វើឱ្យតួកគីអស្ចារ្យម្តងទៀត"៕ប្រភពWashington Post, WSJ, Vox